مالیات بر ارزش افزوده چیست؟ نحوه محاسبه و نرخ مالیات ۱۴۰۳

مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات غیرمستقیم است که به عنوان منبع درآمد دولت در نظر گرفته می‌شود. فرمول مالیات ارزش افزوده بر اساس مراحل سپری شده در تولید کالا یا عرضه خدمات تعیین می‌شود. مصرف‌کننده نهایی موظف است که مالیات ارزش افزوده را پرداخت کند. محاسبه ارزش افزوده در سامانه ارزش افزوده و با در نظر گرفتن خوداظهاری مالیاتی انجام می‌شود. در این مقاله در مورد مالیات بر ارزش افزوده ۱۴۰۳ اطلاعات لازم را در اختیار شما قرار می‌دهیم.

مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

تعاریف گوناگونی برای مالیات بر ارزش افزوده آورده شده است. براساس ماده شماره ۳ قانون مالیات ارزش افزوده که توسط سازمان مالیاتی کل کشور تعیین شده، مالیات ارزش افزوده در واقع یک مالیات غیر مستقیم به شمار می‌رود که در یک دوره معین و براساس ارزش کالا و خدمات ارائه شده وضع می‌شود. این نوع مالیات به فرآیند تولید مرتبط می‌شود نه به کالایی خاص و ویژه. 

ارزش افزوده را یک مالیات عام می‌دانند که شامل تمامی کالا و خدمات می‌شود. البته معافیت‌هایی نیز در این راستا در نظر گرفته شده است.

مالیات ارزش افزوده در زمان خرید از مصرف‌کنندگان گرفته می‌شود. فروشنده این مالیات را جمع می‌کند و به حساب سازمان امور مالیاتی واریز خواهد کرد. براساس قانون وضع شده، مالیات ارزش افزوده توسط تولیدکنندگان پرداخت نمی‌شود و فقط مصرف‌کنندگان موظف به پرداخت آن هستند. این نوع مالیات بر شرکت‌ها نیز وارد می‌شود و صاحبان مشاغل و کسب و کار‌های مختلف باید اطلاعات کافی در مورد قوانین آن را کسب کرده باشند.

انواع مالیات بر ارزش افزوده

انواع مختلفی از مالیات بر ارزش افزوده وجود دارد که هر یک به روش خاصی محاسبه می‌شوند. در این قسمت قصد داریم به انواع مختلف مالیات ارزش افزوده بپردازیم:

مالیات ارزش افزوده برای تولید

این نوع مالیات براساس فروش محاسبه می‌شود. مالیات ارزش افزوده بر فعالیت‌های مرتبط با تولید کالا و اقلام سرمایه‌ای و همچنین مصرفی اعمال می‌شود. این نوع از مالیات منجر به کسب درآمد بالایی برای دولت می‌شود. به دلیل عملکرد نظام مالیاتی، دولت از گرفتن آن چشم‌پوشی کرده است.

مالیات ارزش افزوده برای درآمد

این نوع از مالیات، بر درآمد ناشی از فروش محصولات یا ارائه خدمات اعمال می‌شود. در این نوع از مالیات، کسر استهلاک از مالیات نیز صورت می‌پذیرد. این روش از درآمد مالیاتی بالایی برخوردار نیست اما با این حال اخذ می‌شود.

مالیات ارزش افزوده برای مصرف

در این نوع مالیات ارزش افزوده، مشمولان موظف به پرداخت مالیات برای کالا و خدمات مصرفی هستند. این روش برای پیشرفت و بهبود اقتصاد کشور اعمال می‌شود.

نرخ مالیات بر ارزش افزوده ۱۴۰۳ چقدر است؟

شاید این سؤال برای شما هم مطرح شده باشد که مالیات بر ارزش افزوده چند درصد است؟ براساس قانون بودجه ۱۴۰۳ و در راستای فراهم آوردن منابع لازم جهت همگام‌سازی حقوق بازنشستگان لشکری و کشوری، این نرخ در سال ۱۴۰۳ از ۹ به ۱۰ درصد افزایش یافته است. رقمی که برای مالیات بر ارزش افزوده ۱۴۰۲ در نظر گرفته شده بود، ۹ درصد گزارش شده است. 

مالیات بر ارزش افزوده سوپر مارکت به شکل پله‌ای محاسبه می‌شود. برای انجام این کار، صاحبان مغازه باید معافیت سالانه‌ای که توسط سازمان امور مالیاتی اعلام شده را از سود خود کم کنند. سودی که برای مغازه باقیمانده است باید براساس نرخ سال جدید به عنوان نرخ مالیات ارزش افزوده محاسبه شود.

مودیان مالیات بر ارزش افزوده

مودیان مالیات بر ارزش افزوده را تمامی عرضه‌کنندگان کالا و خدمات تشکیل می‌دهند. این افراد باید به اضافه بهای کالا یا خدماتی که عرضه کرده‌اند، درصدی از قیمت فروش کالا یا عرضه خدمات را هنگام فروش محصول از خریداران اخذ کرده و به شکل دوره‌ای یا فصلی به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز نمایند.

کالا و خدمات مشمول مالیات بر ارزش افزوده

اگرچه بسیاری از مشاغل از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند اما افرادی نیز مشمول پرداخت این نوع مالیات هستند. کلیه وارد‌کنندگان و صادرکنندگان باید نسبت به پرداخت مالیات ارزش افزوده اقدام کنند. صاحبان مکان‌های تفریحی و ورزشی، دفاتر پلیس +۱۰، نمایشگاه‌های اتومبیل، سینما، دفاتر اسناد رسمی، فروشندگان طلا از جمله افرادی هستند که باید مالیات ارزش افزوده را پرداخت کنند. مالیات بر ارزش افزوده رستوران نیز باید توسط صاحبان رستوران و فست فود پرداخت شود.

کالا و خدمات معاف از مالیات بر ارزش افزوده

براساس ماده ۹، ۱۰، ۱۱ و ۱۲ قانون مالیاتی، برخی از حوزه‌ها از پرداخت مالیات معاف شده‌اند. از جمله کالا‌هایی که از مالیات معاف شده‌اند، می‌توان به محصولات زراعی، گیاهان دارویی، محصولات گلخانه‌ای و کشاورزی اشاره کرد. انواع دارو و واکسن به علاوه لوازم درمانی و توانبخشی نیز از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند.

نحوه پرداخت مالیات بر ارزش افزوده

اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده می‌بایست توسط فرد مشمول در پایان هر سه ماه از طریق آدرس my. tax.gov.ir ثبت شود. بعد از ورود به سامانه و وارد کردن نام کاربری یک کد به تلفن همراه ثبت شده پیامک خواهد شد. 

با این کد، قبض پرداخت مالیات ارزش افزوده قابل مشاهده است. پرداخت مالیات ارزش افزوده از طریق اینترنت بانک یا خودپرداز‌های بانک ملی امکان‌پذیر خواهد بود.

مدارک لازم برای ارسال اظهارنامه 

برای ارسال اظهارنامه ارزش افزوده باید مدارک زیر را ارائه دهید:

• گواهی ثبت نام در سامانه 
• صورتحساب‌های مرتبط با شرکت همچون خرید و فروش کالا یا خدمات
• ارائه کلیه دفاتر قانونی شرکت
• همراه داشتن اظهارنامه‌های تایید شده پیشین
• ارائه کلیه رسید‌های بانکی که برای مالیات یا عوارض پرداخت شده‌اند.
• موعد تحویل اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده

به منظور جلوگیری از پرداخت جریمه مالیات بر ارزش افزوده لازم است که مشمولان در موعد مقرر نسبت به تحویل اظهارنامه مالیات اقدام کنند. مهلتی که برای تحویل اظهارنامه در نظر گرفته شده، ۱۵ روز پیش از پایان یافتن آن فصل اعلام شده است. برای ارسال اظهارنامه مالیات ارزش افزوده مربوط به تابستان ۱۴۰۳، باید تا ۱۵ مهرماه نسبت به تحویل اظهارنامه به اداره مالیات اقدام نمایید.

جریمه عدم ارسال اظهارنامه در موعد مقرر

مودیان در صورت عدم ارسال اظهارنامه در موعد مقرر باید مطابق قانون جریمه پرداخت کنند. جریمه‌ای که برای عدم ارسال اظهارنامه در نظر گرفته شده، مساوی است با ۷۵ درصد مالیات بر ارزش افزوده است که مودی موظف به پرداخت آن شده است.

جمع‌بندی

مالیات بر ارزش افزوده یک مالیات غیر مستقیم است که توسط مصرف‌کننده نهایی پرداخت می‌شود. لازم است که اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرری که توسط سازمان مالیاتی کشور تعیین شده، ارسال شود. در غیر این صورت، مشمول موظف به پرداخت جریمه‌ای معادل ۷۵ درصد مالیاتی خواهد بود که به او تعلق‌گرفته است. قوانین خاصی برای تمامی اصناف در نظر گرفته شده است که مشمولان پرداخت مالیات بر ارزش افزوده طلا از آن مستثنی نیستند. برای دریافت خدمات مشاوره و ارسال اظهارنامه مالیاتی توسط مجموعه تیوان تراز می‌توانید با مشاوران این مجموعه ارتباط بگیرید.

سؤالات متداول

مشمولان باید چه مبلغی را در صورت دیرکرد به‌عنوان جریمه پرداخت کنند؟

مشمولان پرداخت مالیات موظف هستند ۷۵ درصد از مالیات که باید سر موعد پرداخت کنند را به‌عنوان جریمه دیرکرد به‌حساب سازمان مالیاتی واریز نمایند.

مهلت ارائه و ارسال اظهارنامه ارزش افزوده چقدر است؟

مشمولان هر سه ماه یا به‌اصطلاح پایان فصل مهلت دارند تا از طریق سامانه نسبت به تکمیل اظهارنامه اقدام کنند.