فرقی نمی‌کند کارگر باشید یا کارفرما، نوشتن قرارداد کار اولین درسی است که باید بیاموزید. در گذشته قراردادهای کاری به‌طور شفاهی میان کارگر و کارفرما منعقد می‌شدند؛ ولی از سال 1369 قانون در تلاش برای حفظ حقوق کارگران، نوشتن متن قرارداد کاری بین دو نفر (کارفرما و کارگر) را تصویب کرد. این گونه کارگران می‌توانستند درخواست‌های کارفرما را کتبا بررسی و انتظارات خود را بیان کنند.
در این مقاله می‌خواهیم قرارداد کار 1403 را بشناسیم و با نکاتی برای بهترین قرارداد کار میان کارگر و کارفرما آشنا شویم. چه قصد استخدام کسی را دارید و چه خودتان می‌خواهید استخدام شوید، توصیه می‌کنیم 7 دقیقه را صرف مطالعه این مقاله کنید. پشیمان نخواهید شد!
قرارداد کار چیست و برای چه مشاغلی کاربرد دارد؟
بر اساس ماده 7 قانون کار:
«قرارداد کار، قراردادی است که در آن کارگر متعهد می‌شود در ازای دریافت حق‌الزحمه‌ای مشخص، کاری را به‌مدت معلوم برای کارفرما انجام دهد.»
توجه کنید منظور از کارگر و کارمند در این قانون یکسان است؛ یعنی کارگر یا کارمند بودن تفاوتی در تنظیم قرارداد کار ایجاد نمی‌کند.
به منظور تنظیم این قرارداد طرفین باید بر سر مسائل کاری از قبیل حقوق، وظایف و مدت همکاری توافق کرده و قرارداد کار را تنظیم کنند. نوشتن متن قرارداد کار بین کارگر و کارفرما ممکن است با مشارکت هر دو طرف یا توسط یکی از آن‌ها تنظیم شود. مسئله‌ی حائز اهمیت این است که طرفین باید توانایی بررسی کامل قرارداد را پیش از امضای آن داشته باشند.
انواع قراردادهای کار
دسته‌بندی قرارداد کار به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. در ادامه هر یک را توضیح می‌دهیم:
قرارداد کار بر اساس نوع کارفرما
کارفرمای شما می‌تواند یک سازمان دولتی یا شرکت خصوصی باشد. نوشتن قرارداد این دو با یکدیگر متفاوت است.
قرارداد کار دولتی
برای استخدام در تمامی ارگان‌های دولتی از این قرارداد استفاده می‌شود. انواع قرارداد کار دولتی عبارتند از:
-
- قرارداد رسمی برای کارمندان دائمی سازمان‌ها تنظیم می‌شود و شامل بیمه و تسهیلات پرداختی بازنشستگی است.
- قرارداد پیمانی یا نیمه رسمی استخدام دائم کارمندان را تضمین نمی‌کند. البته افرادی با قرارداد پیمانی در صورت عملکرد مناسب، شانس ترفیع یا حتی استخدام دائم را دارند.
- قرارداد خدماتی برای کارگران بخش پشتیبانی سازمان‌های دولتی تنظیم می‌شود. این قرارداد کارگران را تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی و قانون کار قرار میدهد.
قرارداد کار خصوصی
قرارداد خصوصی برای کارگرانی است که قصد فعالیت در شرکت‌های غیردولتی را دارند. این قرارداد انواع خاصی ندارد و کاملا با توجه به توافق میان کارگر و کارفرما تنظیم می‌شود.
قرارداد کار بر اساس مدت فعالیت
دسته‌بندی پرکاربرد دیگری که برای قرارداد کار استفاده می‌شود، بر اساس مدت فعالیت است. در ادامه انواع آن را معرفی می‌کنیم.
- قرارداد موقت:
وقتی کارفرما قصد انجام پروژه‌ای موقت را دارد یا می‌خواهد کارگران خود را بیازماید، از قرارداد کار موقت استفاده می‌کند. این نوع قرارداد زمان آغاز و پایان مشخصی دارد. پس از آن اگر کارفرما از عملکرد کارگر راضی باشد یا بخواهد پروژه را ادامه دهد، می‌تواند قرارداد را تمدید کند. البته ادامه کار بدون تمدید قرارداد و عدم مخالفت طرفین، نشانه تمدید شفاهی آن است.
- قرارداد دائم
زمان فعالیت قرارداد دائم یا غیرموقت، نامحدود است؛ بنابراین کارگر می‌تواند تا دوران بازنشستگی خود در همان شرکت خصوصی مشغول فعالیت باشد. این قرارداد کار مزایایی مانند حق بیمه بیکاری، حق سنوات و… را برای کارگران به ارمغان می‌آورد.
سایر انواع قرارداد
علاوه‌بر قراردادهایی که تاکنون بررسی شد، انواع دیگری از قرارداد هم وجود دارند که کمتر مورد استفاده قرار میگیرند:
- قرارداد کار آزمایشی
اگر کارفرما بخواهد پیش از آغاز کار شرایط را بسنجد، از قرارداد کار آزمایشی استفاده می‌کند. بهموجب این قرارداد کارگران مدت کوتاهی برای کارفرما فعالیت می‌کنند؛ اگر شرایط فراهم بود، کارفرما می‌تواند قرارداد کار را تمدید و پروژه اصلی را آغاز کند.
- قرارداد روزانه یا ساعتی
در بعضی مشاغل قرارداد کار به صورت ساعتی یا روزانه پرداخت می‌شود. ماده 37 قانون کار این نوع قرارداد را به رسمیت می‌شناسد. کارفرما موظف است حقوق کارگران ساعتی یا روزانه را در پایان روز، هفته یا هر 15 روز یکبار تسویه کند.
- قرارداد کارآموزی
افرادی که به تازگی حرفه‌ای را آموخته‌اند، برای یادگیری مهارت‌های عملی از قرارداد کارآموزی استفاده می‌کنند. در این قرارداد شخص تعهد میدهد به‌رایگان و یا با دستمزد کمی برای کارفرما کار کند. در عوض کارفرما نیز متعهد می‌شود، مهارت‌های لازم برای ورود به بازار کار را به او بیاموزد.
- قرارداد پیمانکاری
قرارداد پیمانکاری کاملا پروژه محور است. کارفرما با تنظیم این قرارداد بخش یا کل یک پروژه را به پیمانکار می‌سپارد. پرداخت حق‌الزحمه نیز با توجه به توافق طرفین با تکمیل پروژه یا به‌صورت دوره‌ای انجام می‌شود. مبلغ بیمه قرارداد پیمانکاری به‌عنوان درصدی از کل قرارداد کسر می‌شود.
مالیات و بیمه در قراردادهای کار
مالیات و بیمه دو مسئله یا بهتر بگوییم، چالش بزرگ در فرم قرارداد کار موقت یا دائم هستند، که باید حتی در نوشتن یک متن قرارداد کاری ساده هم مورد توجه قرار گیرند.
طرفین قراردادهای کاری موظف به پرداخت بیمه هستند. بیمه در کشورمان قوانین مختلفی دارد که مهم‌ترین آن‌ها مربوط به بیمه تامین اجتماعی است. حق بیمه باید با توجه به مشمولیت طرفین محاسبه و از مبلغ قرارداد کسر شود.
مالیات از دیگر ارکان مهم قرارداد کار است که مرجع اصلی آن، قانون مالیات‌های مستقیم است. حق مالیات هم از کسورات قانونی قرارداد است که با توجه به ارقامی که سازمان مالیات هر ساله تعیین می‌کند، محاسبه و از مبلغ قرارداد کسر می‌شود.
شرایط و نکات تنظیم قرارداد کار
تا به اینجا با آنچه نیاز بود درباره قرارداد کار و انواع آن بدانید آشنا شدید. در ادامه به شرایط و نکات نوشتن این قرارداد اشاره می‌کنیم:
- قرارداد کار نباید بدون هیچ‌گونه اجباری از سوی یکی از طرفین قبول و امضا شود.
- کارگر و کارفرما باید اهلیت عقد قرارداد را داشته باشند.
- بندهای قرارداد کار باید کاملا شفاف باشد و مواردی نظیر حق‌الزحمه، مدت فعالیت و انتظارات کارفرما به‌طور کامل در آن ذکر شود.
- قرارداد در 4 نسخه تهیه می‌شود که دو نسخه آن در اختیار طرفین، یکی سازمان مالیات و دیگری شورای عالی کار قرار می‌گیرد.
- می‌توان در قراردادهای کاری یک دوره آزمایش در نظر گرفت تا اشخاص، صلاحیت طرف مقابل را بسنجند.
- قرارداد کار شفاهی نسبت به قرارداد کتبی صلاحیت بسیار کمتری دارد. این قرارداد نیز با توجه به شواهد فعالیت و شهادت قابل پیگیری است؛ ولی نسبت به همتای کتبی خود بسیار آسیب‌پذیرتر است.
- حق اولاد از مواردی است برای کارمندانی با حداقل 720 روز کاری صدق می‌کند. این حق شامل فرزندان زیر 18 سال، مشغول به تحصیل (بدون اشتغال به کار) و دخترانی که هنوز ازدواج نکرده‌اند می‌شود.
جمع‌بندی
با مطالعه این مقاله دانستید قرارداد کار چیست و چرا تنظیم می‌شود. یادتان باشد پیش از استخدام در هر مجموعه‌ای، ابتدا قرارداد کار رسمی تنظیم کنید تا از سوء استفاده طرف مقابل مصون بمانید. توصیه می‌کنیم با دانش کنونی خود یک نمونه قرارداد کار موقت یا دائم بنویسید تا با چالش‌های آن مواجه شوید.
اگر در نوشتن متن قرارداد کاری دستی خود با مشکل یا ابهامی رو‌به‌رو شدید، روی کمک مشاوران تیوان تراز ناب حساب کنید.
سوالات متداول
قرارداد کار چیست؟
قراردادی است که بهموجب آن کارگر تعهد میدهد در ازای دریافت حقوق مشخص، بهمدتی معلوم برای کارفرما کار کند.
تفاوت قرارداد شفاهی و کتبی چیست؟
قرارداد کتبی از ارزش بالاتری برخوردار است و امکان اثبات و پیگیری آن بسیار راحت‌تر است. با این حال قرارداد شفاهی هم با صلاحیت کمتری قالب انعقاد و پیگیری است.
