یکی از دارایی‌های حیاتی هر کسب و کار یا شرکت، دارایی ثابت است که به عنوان دارایی غیرجاری نیز شناخته میشود. شناخت صحیح و مدیریت مناسب این دارایی‌های ثابت از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به طور خلاصه دارایی‌های ثابت یا دارایی‌های غیرجاری نامشهود، بخشی از دارایی‌های یک شرکت است که ارزشی دارد ولی ظاهرا قابل انتقال یا تبدیل به پول نیستند. در ادامه دارایی‌های ثابت را به شما معرفی خواهیم کرد و توضیحاتی در مورد این که دارایی ثابت نامشهود چیست، ارائه خواهیم داد.
دارایی ثابت چیست؟
دارایی ثابت یا Fixed Asset به داراییهایی اطلاق میشود که توسط یک بنگاه اقتصادی خریداری یا تهیه شده تا در نهایت منافعی را برای آن بنگاه یا کسب و کار به همراه داشته باشد. این دسته از دارایی‌ها ماندگاری بیش از یک سال را دارند و به طور عمده در فعالیت‌های تولیدی و عملیاتی مورد استفاده قرار میگیرند.
دارایی ثابت مشهود چیست؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم که این نوع دارایی شامل موارد زیر است:
- ماشین آلات
- وسیله نقلیه
- تجهیزات صنعتی و ملک
در مقایسه با دارایی‌های جاری، دارایی‌های ثابت سریع‌تر نقد میشوند. دارایی ثابت و غیر جاری را باید جزو سرمایه‌های شرکت دانست، به همین دلیل لازم است که آن‌ها را مدیریت و تحت کنترل داشت. دارایی غیرجاری پس از گذشت مدتی مستهلک میشود بدین ترتیب مشمول هزینه استهلاک میشوند. بنابراین لازم است که هزینه‌های استهلاک این دسته از دارایی‌ها ثبت شوند.
ویژگی‌های دارایی ثابت
دارایی‌های ثابت دارای ویژگی‌های منحصر به فردی هستند که آن‌ها را از سایر دارایی‌ها متمایز می‌کند. برخلاف دارایی‌های جاری، معمولاً قابل مشاهده و محسوس هستند و برای مدت زمان طولانی در فعالیت‌های تولیدی یا خدماتی شرکت مورد استفاده قرار میگیرند.
تفاوت دارایی ثابت و جاری در قابلیت نقدشوندگی آن‌هاست. دارایی‌های ثابت قابلیت تبدیل به پول نقد را دارند و برای استفاده در شرکت به طولانی مدت نگهداری میشوند. در سیستم حسابداری، دارایی ثابت با ماهیتی بدهکار شناسایی میشود. یکی دیگر از ویژگی‌های مهم دارایی‌های ثابت، فرسودگی و استهلاک آن‌ها در گذر زمان است.
انواع دارایی ثابت
دارایی ثابت را می‌توان در دو دسته مشهود و نامشهود جای داد. این تقسیم‌بندی بر اساس قابلیت لمس و دیده‌شدن آن‌ها صورت می‌گیرد. از جمله دارایی‌های ثابت مشهود می‌توان موارد زیر را بیان کرد:
- املاک
- تجهیزات
- ماشین‌آلات
- سایر دارایی‌های فیزیکی قابلیت لمس و دیده‌شدن را دارند
اما دارایی ثابت نامشهود این قابلیت را ندارند که لمس یا حتی دیده شوند.
اهمیت دارایی ثابت
دارایی ثابت نقش بسیار مهمی در کسب‌وکار‌ها ایفا می‌کند. این دارایی‌ها نه تنها به انجام فعالیت‌های کسب‌وکار کمک می‌کنند بلکه درآمدزایی را تسهیل کرده و ارزش مالی زیادی به همراه دارند. در این بخش به اهمیت دارایی‌های ثابت می‌پردازیم.
حمایت از کسب و کار
بسیاری از شرکت‌ها برای تأمین درآمد و بهبود فعالیت‌های خود به دارایی‌های ثابت نیاز دارند. این دارایی‌ها به شکل مستقیم و غیرمستقیم بر امور مرتبط با شرکت تأثیر گذاشته و منجر به بهبود اجرای فرآیند‌ها و کارایی سازمانی خواهند شد.
افزایش ارزش کسب‌وکار
دارایی غیرجاری یا ثابت از ارزش اقتصادی بسیار بالایی برخوردار است و نقش مهمی در تعیین ارزش کلی کسب‌وکار‌ها ایفا می‌کند. این دارایی‌ها از دید سرمایه‌گذاران بسیار مهم هستند، زیرا افزایش تعداد و ارزش دارایی‌های ثابت منجر به افزایش ارزش شرکت خواهد شد.
دارایی‌های ثابت در ترازنامه
دارایی ثابت (Fixed Assets) به ملک یا تجهیزات محسوسی اطلاق میشود که محسوس و قابل است و یک شرکت یا سازمان برای انجام فعالیت‌های عملیاتی و درآمدزایی خود از آن‌ها استفاده می‌کند.
این دسته از دارایی‌ها به طور معمول در ترازنامه مالیاتی با عنوان ملک، تجهیزات یا ماشین آلات ثبت میشوند. به دلیل اهمیت دارایی‌های ثابت در فعالیت‌های مالی و تجاری شرکت‌ها، لازم است که مدیران مالی در ارزش‌گذاری و مدیریت این دارایی‌ها توجه و دقت نظر بیشتری را داشته باشند تا بتوانند در نهایت بیشترین بهره وری و سودآوری را برای شرکت مهیا کنند.
حسابداری دارایی ثابت
دارایی ثابت در حسابداری علاوه بر مدیریت به ثبت اطلاعات مرتبط با دارایی‌های بلندمدت و ارزشمند یک سازمان می‌پردازد. دارایی‌های ثابت از اهمیت بالایی در یک سازمان برخوردارند، زیرا این دارایی‌ها نه تنها به عنوان سرمایه اصلی برای تولید درآمد استفاده میشوند بلکه منجر به افزایش ارزش سازمان خواهند شد. با مدیریت دقیق دارایی ثابت، سازمان می‌تواند کنترل بهتری بر منابع خود داشته باشد، بهره‌وری را افزایش داده و در نهایت شاهد بهبود عملکرد مالی باشد.
استهلاک دارایی‌های ثابت
استهلاک دارایی ثابت به روش‌های مختلفی انجام میشود. بسته به شرایط و وضعیت، مبلغ استهلاک این نوع از دارایی در هر دوره مالی تعیین میشود. اگرچه بهای تمام شده و عمر مفید دارایی‌ها در تمامی روش‌ها ثابت می‌ماند اما هزینه استهلاک در هر یک از روش‌ها به گونه‌ای متفاوت محاسبه خواهد شد.
سه روشی که با استفاده از آن‌ها می‌توان استهلاک دارایی‌های ثابت را محاسبه کرد، شامل روش خط مستقیم، روش مانده نزولی و روش تعداد تولید اشاره کرد.
تفاوت این سه روش با یکدیگر این است که روش میزان تولید مناسب داراییهایی است که به دنبال مصرف دچار فرسایش فیزیکی شده‌اند. روش مانده نزولی نیز مناسب محاسبه استهلاک داراییهایی است که طی سال اول درآمد بیشتری داشته‌اند.
محاسبه سود و زیان فروش دارایی ثابت
یکی از مباحث مهمی که در حسابداری اموال به آن توجه ویژه‌ای شده، سود و زیان فروش دارایی ثابت است. وقتی یک شرکت تصمیم به فروش دارایی غیرجاری خود می‌گیرد، تفاوت بین خالص ارزش فروش دارایی و ارزش دفتری آن، سود یا زیان به دست آمده ناشی از این معامله را نشان می‌دهد.
اگر خالص ارزش فروش دارایی بیشتر از ارزش دفتری آن باشد، سود ناشی از فروش نصیب شرکت خواهد شد. از سوی دیگر، اگر خالص ارزش فروش کمتر از ارزش دفتری باشد، شرکت ممکن است خسارت یا زیان ناشی از فروش را تجربه کند.
جمع‌بندی
شرکت‌ها، سازمان‌ها و کسب‌وکار‌ها، اموال و دارایی‌های متنوعی را برای خود جذب کرده‌اند که ارزش آن‌ها بر ارزش کلی واحد تأثیرگذار است. استهلاک یک مفهوم مهم در حسابداری است که به کاهش ارزش دارایی‌ها در طول عمر مفید آن‌ها اشاره دارد. استهلاک دارایی ثابت به صورت سالانه محاسبه میشود. با توجه به نوع دارایی و شرایط بنگاه، روش‌های مختلفی برای محاسبه استهلاک وجود دارد که در این مقاله نیز به آن‌ها اشاره‌ای کردیم. استهلاک دارایی‌های غیرجاری یکی از عوامل اساسی برای تعیین ارزش واقعی هر واحد اقتصادی است زیرا این استهلاک است که ارزش و عمر مفید دارایی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
سؤالات متداول
چند نوع دارایی ثابت وجود دارد؟
دو نوع هستند که شامل دارایی ثابت مشهود و غیر مشهود میشوند.
منظور از دارایی ثابت مشهود چیست؟
دارایی ثابت مشهود به داراییهایی گفته میشود که قابل لمس شدن هستند.
چند روش برای استهلاک دارایی ثابت وجود دارد؟
سه روش مستقیم، مانده نزولی و تعداد تولید با توجه به شرایط کسب و کار و شرکت برای استهلاک دارایی ثابت به کار گرفته میشوند.
