مالیات بر درآمد اتفاقی یکی از مهمترین فصلهای قانون مالیاتهای مستقیم است و به درآمدهایی مربوط میشود که افراد بدون انجام فعالیت اقتصادی، بدون قرارداد رسمی یا از طریق انتقال بلاعوض بهدست میآورند. در سالهای اخیر با افزایش کمکهای بلاعوض، هبه اموال، معاملات خانوادگی با ارزش غیرواقعی و همچنین رشد جوایز بانکی و تبلیغاتی، تعداد زیادی از افراد ناخواسته درگیر این نوع مالیات شدهاند.
بسیاری از مردم تصور میکنند فقط کسبوکارها مشمول مالیات هستند، اما قانون بهطور صریح اعلام میکند که درآمدهای اتفاقی، حتی اگر یکبار و کاملاً ناگهانی دریافت شوند، مشمول مالیات هستند و باید طبق مقررات ماده ۱۳۱ محاسبه شوند.
آشنایی با اینکه مالیات بر درآمد اتفاقی چیست، چه کسانی معافاند و نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی چگونه محاسبه میشود، کمک میکند قبل از انجام هر نوع انتقال دارایی، از ریسکها و تعهدات مالیاتی آن آگاه باشیم.
مالیات بر درآمد اتفاقی به درآمدهایی تعلق میگیرد که فرد بدون انجام کار، خدمت یا فعالیت اقتصادی بهدست میآورد. این نوع درآمدها چون خارج از جریان معمول کسبوکار ایجاد میشوند، قانون آنها را جداگانه بررسی کرده و برایشان مالیات مشخصی در نظر گرفته است.
در جدول زیر، تعریف قانونی، ویژگیها و مهمترین مصادیق مالیات بر درآمد اتفاقی را بهصورت شفاف نشان میدهیم.
| توضیح | عنوان |
| درآمد نقدی یا غیرنقدی بلاعوض، جایزه یا معامله محاباتی (ماده ۱۱۹). | تعریف قانونی |
| ناگهانی، غیرمستمر و بدون فعالیت اقتصادی؛ خارج از درآمد شغلی. | ماهیت درآمد |
| جایزه، هبه نقدی، کمک مالی بلاعوض، مبالغ دریافتی بدون ارائه خدمت. | نمونههای نقدی |
| ملک، خودرو، سهام یا هر دارایی دریافتشده بهصورت بلاعوض یا ارزانتر از ارزش واقعی. | نمونههای غیرنقدی |
| فروش یا انتقال دارایی با قیمت بسیار پایینتر از ارزش واقعی. | معاملات محاباتی |
| ۱۰۰٪ مبلغ نقدی یا ارزش روز/ارزش معاملاتی دارایی غیرنقدی. | مبنای محاسبه |
| اشخاص حقیقی و حقوقی دریافتکننده این نوع درآمد. | افراد مشمول |
برای اینکه بدانیم این نوع مالیات شامل چه افرادی میشود، ابتدا باید دامنه شمول آن را از نگاه قانون بررسی کنیم. در ادامه توضیح میدهیم که چه اشخاصی و چه نوع دریافتهایی تحت عنوان درآمد اتفاقی شناخته میشوند.
هر نوع هدیه یا هبه، چه کوچک باشد و چه بزرگ، در صورتی که ارزش قابل توجه داشته باشد، در دسته درآمدهای اتفاقی قرار میگیرد. دریافت ملک، خودرو، زمین، سهام یا حتی طلا، اگر بدون پرداخت وجه یا بدون تبادل ارزش واقعی باشد، مشمول مالیات اتفاقی است.
اگر فردی ملکی چند میلیاردی را با قیمت بسیار پایینتر از ارزش واقعی خریداری کند، مابهالتفاوت این قیمت با ارزش روز، درآمد اتفاقی او محسوب میشود. این نوع معاملات معمولاً در روابط خانوادگی یا اقتصادی نزدیک رخ میدهد و قانون بهطور مستقیم آن را مشمول مالیات دانسته است.
افرادی که در قرعهکشیها، مسابقات، جشنوارههای بانکی یا برنامههای تبلیغاتی جایزه میبرند، باید مالیات بهای روز جایزه را بپردازند. این قانون برای شرکتها هم دقیقاً مثل اشخاص حقیقی اعمال میشود و تفاوتی میان آنها وجود ندارد.
گاهی شرکتها از طرف اشخاص یا سازمانها کمک یا دارایی بلاعوض دریافت میکنند. طبق قوانین مالیاتی، این موارد نیز درآمد اتفاقی محسوب میشود و باید با نرخهای ماده ۱۳۱ محاسبه و در اظهارنامه عملکرد شرکت ثبت گردد.
گاهی فرد مالک یک ملک نمیشود، اما اجازه استفاده رایگان از آن را دارد. در چنین حالتی، ارزش «منافع» ملک بهعنوان درآمد اتفاقی محاسبه میشود و دریافتکننده باید مالیات منافع را بهصورت سالانه پرداخت کند.
همه درآمدهای اتفاقی مشمول مالیات نیستند. قانونگذار در ماده ۱۲۷ چند مورد را کاملاً معاف کرده تا کمکها، حمایتها و فعالیتهای عامالمنفعه درگیر مالیات نشوند.
نرخ مالیات بر درآمد اتفاقی برای همه یکسان است؛ فرقی نمیکند شخص حقیقی باشید یا یک شرکت، تمام درآمدهای اتفاقی طبق ماده ۱۱۹ با نرخهای پلکانی ماده ۱۳۱ محاسبه میشوند. یعنی هرچه مبلغ درآمد اتفاقی بیشتر شود، درصد مالیات هم مرحلهبهمرحله بالاتر میرود.
| نرخ مالیات | بازه درآمد اتفاقی |
| ۱۵٪ | تا ۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال |
| ۲۰٪ نسبت به مازاد | از ۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تا ۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال |
| ۲۵٪ نسبت به مازاد | بیش از ۱,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال |
نکته مهم: برای اموال غیرنقدی (مثل ملک، خودرو، سهام) ارزش روز دارایی یا ارزش معاملاتی مبنای محاسبه قرار میگیرد.
مثال محاسبه مالیات بر درآمد اتفاقی
فرض کنید یک شخص حقیقی در سال ۱۴۰۴ یک خودرو به ارزش روز ۱,۲۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال بهصورت هدیه (بلاعوض) دریافت کرده است. این درآمد، یک درآمد اتفاقی محسوب میشود و باید مالیاتش محاسبه شود.
قانون مالیاتهای مستقیم برای درآمدهای اتفاقی مقررات جداگانهای در نظر گرفته و دقیقاً مشخص کرده این درآمدها چگونه تعریف، ارزشگذاری و اظهار میشوند. در ادامه، به مهمترین مواد قانونی مرتبط با مالیات بر درآمد اتفاقی اشاره میکنیم.
عدم پرداخت یا عدم اظهار درآمد اتفاقی باعث میشود سازمان مالیاتی، مبلغ را بهصورت علیالرأس و معمولاً خیلی بیشتر از رقم واقعی محاسبه کند. علاوه بر آن، جریمههای سنگین، غیرقابلبخشودگی و دیرکرد روی بدهی اضافه میشود و ممکن است برای نقلوانتقال اموال، دریافت مفاصاحساب یا حتی خروج از کشور دچار مشکل شوید.
برای جلوگیری از این دردسرها، بهترین کار این است که مالیات درآمد اتفاقی را در اولین فرصت اظهار و پرداخت کنید تا نه مبلغ اضافه بدهید و نه وارد پروسههای پیچیده رسیدگی شوید.
جمعبندی: تیوانتراز همراه شما در فهم و مدیریت مالیات بر درآمد اتفاقی
مالیات بر درآمد اتفاقی در نگاه اول ممکن است پیچیده بهنظر برسد، اما با شناخت درست قوانین، نرخها و معافیتها میتوان آن را کاملاً شفاف و قابل مدیریت کرد.
تیوانتراز همراه شماست تا تمام مراحل بررسی، محاسبه و اظهار این نوع مالیات را با دقت، اطمینان و بدون سردرگمی انجام دهید. اگر درباره مالیات بر درآمد اتفاقی سؤال دارید یا میخواهید قبل از هر انتقال دارایی از میزان مالیات آن مطمئن شوید، همین حالا با ما تماس بگیرید.
سوالات متداول درباره مالیات بر درآمد اتفاقی
بله. اگر مبلغ مالیات بالا باشد، اداره مالیات میتواند با درخواست مؤدی، مبلغ را در چند قسط ماهانه تقسیط کند و اقساط در سایت tax.gov.ir قابل پرداخت می باشد.
در صورتیکه انتقال ظرف حداکثر ۶ ماه فسخ یا برگشت داده شود و از منافع آن استفاده نشده باشد، مالیات پرداختی قابل استرداد است.
بله. قانون تفاوتی میان افراد غریبه و اعضای خانواده نمیگذارد؛ اگر ارزش واقعی رعایت نشود، مابهالتفاوت درآمد اتفاقی محسوب میشود.
موسسه تیوان تراز یک مجموعه تخصصی در زمینه امور مالیاتی، مالی و حسابداری و همچنین بیمه کسبوکارهاست که با حضور کارشناسان متخصص امور مشاوره و همچنین خدماتی به اشخاص و کسبوکارها ارائه میدهد. تیم تیوان تراز متشکل از اساتید خبره و کارشناسان اجرایی با تجربه است که علاوهبر اعزام کارشناس به شرکت شما، امکان برونسپاری امور مالیاتی، مالی و بیمه را به شما میدهد تا بدون دغدغه از این مسائل به امور تخصصی کسبوکار خود بپردازید.
تمامی حقوق برای سایت تیوان تراز ناب محفوظ است. طراحی شده توسط کدپز
