ماده ۱۶۹ قانون مالیاتهای مستقیم یکی از مهمترین بخشهای قوانین مالیاتی است که هدف آن افزایش شفافیت و نظارت دقیقتر بر فعالیتهای اقتصادی در کشور است. بر اساس این ماده، ، کسبوکارها باید فهرستی از تمام خرید و فروشهای خود را هر سه ماه یکبار به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند.
با این حال، طبق قوانین و بخشنامههای جدید، بعضی از معاملات نیاز به گزارش در سامانه مالیاتی ندارند. یعنی همه خرید و فروشها مشمول ماده ۱۶۹ نیستند. به طور سادهتر، بعضی فعالیتها مثل خرید و فروش سهام یا دریافت سود بانکی از این قانون مستثنیاند. همچنین، برای برخی کسبوکارها معافیتهایی در نظر گرفته شده تا مجبور نباشند همه معاملات خود را گزارش دهند و فشار مالیاتی کمتری داشته باشند.
در این مطلب، به بررسی موارد عدم شمول ماده و معافیت های ماده ۱۶۹میپردازیم. این اطلاعات به مودیان کمک میکند تا از جریمهها جلوگیری کرده و از مزایای مالیاتی استفاده کنند.
ماده ۱۶۹ قانون مالیاتهای مستقیم، مودیان مالیاتی را موظف میکند تا اطلاعات معاملات خود را هر فصل برای سازمان امور مالیاتی ارسال کنند. هدف این قانون، شفافتر شدن فعالیتهای مالی و جلوگیری از فرار مالیاتی است. به زبان ساده، هر خرید و فروشی که کسبوکار انجام میدهد باید در سامانه مالیاتی ثبت و گزارش شود. البته برخی فعالیتها از این قانون معاف هستند و نیازی به ارسال گزارش ندارند؛ چون تحت قوانین دیگری قرار میگیرند.
ماده ۱۶۹ و دستورالعملهای اجرایی آن، برخی از تراکنشها را از ارسال صورت معاملات فصلی مستثنی کردهاند. این موارد شامل خرید و فروش برخی داراییها و پرداختهای خاص میشود که نیاز به گزارشدهی ندارند. در ادامه به برخی از این موارد معافیت های ماده ۱۶۹ میپردازیم.
| توضیحات | نوع فعالیت یا تراکنش |
| اوراق بهادار و سهام از شمول ماده ۱۶۹ معاف هستند. | خرید و فروش اوراق بهادار |
| خرید و فروش حق تقدم سهام یا سهمالشرکه معاف است. | حق تقدم سهام یا سهمالشرکه |
| سود و کارمزدهای دریافتی از بانکها و موسسات اعتباری غیربانکی معاف هستند. | سود و کارمزد بانکی |
| کمکها، جوایز و هدایای بلاعوض نیازی به گزارش در فهرست معاملات فصلی ندارند. | کمکها و جوایز بلاعوض |
در ادامه به طور دقیقتر و جزئی تر معافیت های ماده ۱۶۹ را توضیح میدهیم.
خرید و فروش اوراق بهادار، سهام و سهمالشرکه از جمله مواردی هستند که از شمول ماده ۱۶۹ معاف هستند. این معاملات تحت قوانین خاص خود، مانند قانون بازار اوراق بهادار، قرار دارند و نیاز به گزارشدهی در قالب صورت معاملات فصلی ندارند.
معاملات مرتبط با خرید و فروش حق تقدم سهام یا سهمالشرکه نیز از شمول ماده ۱۶۹ مستثنی هستند. این نوع معاملات بهطور خاص تحت پوشش قوانین بازار سرمایه قرار دارند و نیاز به گزارشدهی جداگانه دارند.
سود و کارمزدهای دریافتی از بانکها و موسسات اعتباری غیربانکی نیز از شمول ماده ۱۶۹ معاف هستند. این نوع درآمدها تحت مقررات خاصی نظارت میشوند و نیاز به گزارشدهی در قالب معاملات فصلی ندارند.
پرداختها و دریافتهای مربوط به حق عضویت اعضای مجامع حرفهای، احزاب و انجمنهای غیردولتی که دارای مجوز از مراجع ذیربط هستند نیز از شمول ماده ۱۶۹ مستثنی هستند. این پرداختها بهطور معمول در قالب بخشهای دیگری از قوانین مالیاتی مورد بررسی قرار میگیرند.
کمکها، جوایز و هدایای بلاعوض نیز از جمله موارد معافیت های ماده ۱۶۹ هستند که نیاز به ارسال در صورت معاملات فصلی ندارند. این پرداختها معمولاً در قالب هدیه یا کمکهای خیریهای انجام میشوند و از شمول مالیات بر ارزش افزوده نیز معاف هستند.
مبالغ پرداختی تحت عناوین جریمه یا خسارت که توسط دستگاههای اجرائی به تشکلها یا اشخاص مختلف پرداخت میشود، از جمله موارد عدم شمول ماده ۱۶۹ است. این موارد تحت قوانین دیگر مانند عوارض گمرکی و حقوق ثبت قرار دارند.
مالالاجارههای پرداختی برای املاک مطابق ماده ۵۳ قانون مالیاتهای مستقیم، از جمله مواردی است که نیازی به گزارشدهی در قالب صورت معاملات فصلی ندارد. این نوع پرداختها از شمول مالیات بر ارزش افزوده نیز معاف هستند.
پرداختهایی که بهعنوان حق نگهداری یا شارژ ساختمانها انجام میشود، نیز از معافیت های ماده ۱۶۹ هستند و نیازی به گزارشدهی در این خصوص نیست.
هدف از ایجاد معافیتهای ماده ۱۶۹، حمایت از فعالیتهایی است که جنبه تجاری ندارند و برای منافع عمومی یا اجتماعی انجام میشوند. این معافیتها کمک میکنند دولت تمرکز خود را بر معاملات مهم و درآمدزا بگذارد و کسبوکارهای کوچک یا غیرانتفاعی درگیر مراحل پیچیده مالیاتی نشوند.
برای مثال، کمکهای خیریه، جوایز بلاعوض، حق عضویت در انجمنها، فعالیتهای فرهنگی یا مذهبی، و سود بانکی بهدلیل نداشتن درآمد مستقیم، نیازی به گزارش در صورت معاملات فصلی ندارند. این قانون در واقع از فشار مالیاتی غیرضروری بر نهادهای اجتماعی و فرهنگی جلوگیری میکند.
علاوه بر موارد کلی، قانون مالیاتهای مستقیم برای برخی فعالیتها و بخشهای خاص نیز معافیتهایی در نظر گرفته است. در ادامه به مهمترین این معافیتها اشاره شده:
بیتوجهی به اجرای ماده ۱۶۹ میتواند عواقب سنگینی برای کسبوکارها به همراه داشته باشد. در صورت عدم ارسال بهموقع یا صحیح صورت معاملات فصلی، سازمان امور مالیاتی جریمههایی تا چند درصد مبلغ معامله را اعمال میکند. این تخلفات میتواند منجر به مسدود شدن پرونده مالیاتی، محرومیت از معافیتها و حتی پیگیری قانونی شود.
بنابراین، اگر مودیان در انجام این تکالیف کوتاهی کنند، نهتنها باید هزینههای سنگینی بپردازند بلکه اعتبار مالیاتی و تجاریشان نیز به خطر میافتد.
جمعبندی
ماده ۱۶۹ قانون مالیاتهای مستقیم برای شفافیت مالی و جلوگیری از فرار مالیاتی ایجاد شده است. در کنار آن، برخی فعالیتها مانند کارهای خیریه، آموزشی، درمانی و فرهنگی از این قانون معاف هستند تا فشار مالیاتی بیدلیل بر آنها وارد نشود. هدف از این معافیتها، حمایت از فعالیتهای غیرتجاری و تمرکز بر معاملات بزرگ و درآمدزا است.
اگر در مورد معافیت های ماده ۱۶۹ یا نحوه اجرای درست آن سوالی دارید، کارشناسان تیوان تراز آمادهاند تا شما را در تمام مراحل ثبت و ارسال اطلاعات مالیاتی راهنمایی کنند تا از هرگونه خطا یا جریمه احتمالی جلوگیری شود.
سوالات متداول درباره معافیت های ماده ۱۶۹
برخی فعالیتها مانند خرید و فروش اوراق بهادار، سود بانکی، کمکها و هدایای بلاعوض، و حق عضویت در انجمنها از شمول ماده ۱۶۹ خارج هستند و نیازی به گزارشدهی ندارند.
این معافیتها برای حمایت از فعالیتهای غیرتجاری و عمومی طراحی شدهاند تا از فشار مالیاتی بیمورد بر نهادهای آموزشی، درمانی، فرهنگی و خیریه جلوگیری شود.
اگر مودیان گزارش معاملات خود را بهموقع ارسال نکنند یا اشتباه ثبت کنند، ممکن است با جریمههای مالیاتی، محدودیت در پرونده مالیاتی و حتی پیگیری قانونی روبهرو شوند.
آموزش ماده ۱۶۹ قانون مالیاتهای مستقیم (راهنمای جامع و کاربردی)
سامانه ارسال صورت معاملات (۱۶۹) و گزارش خرید و فروش الکترونیکی
موسسه تیوان تراز یک مجموعه تخصصی در زمینه امور مالیاتی، مالی و حسابداری و همچنین بیمه کسبوکارهاست که با حضور کارشناسان متخصص امور مشاوره و همچنین خدماتی به اشخاص و کسبوکارها ارائه میدهد. تیم تیوان تراز متشکل از اساتید خبره و کارشناسان اجرایی با تجربه است که علاوهبر اعزام کارشناس به شرکت شما، امکان برونسپاری امور مالیاتی، مالی و بیمه را به شما میدهد تا بدون دغدغه از این مسائل به امور تخصصی کسبوکار خود بپردازید.
تمامی حقوق برای سایت تیوان تراز ناب محفوظ است. طراحی شده توسط کدپز
