ورود به سامانه ماده ۱۶۹ (راهنمای کامل و ساده)
سامانه معاملات فصلی ماده ۱۶۹ یکی از ابزارهای اصلی سازمان امور مالیاتی است که به مودیان کمک میکند تا خرید و فروشهای فصلی خود را بهصورت دقیق و آنلاین ثبت و ارسال کنند. همه شرکتها و کسبوکارهایی که مشمول مالیات هستند، موظفاند اطلاعات معاملات خود را از طریق این سامانه ارائه دهند.
با استفاده از سامانه ماده ۱۶۹، دیگر نیازی به مراجعه حضوری نیست و تمام مراحل بهصورت الکترونیکی انجام میشود. ارسال درست و بهموقع اطلاعات از بروز خطا، جرایم مالیاتی و مشکلات پرونده جلوگیری میکند.
در این مطلب از تیم تیوان تراز با سامانه معاملات فصلی ماده ۱۶۹، مراحل ورود، نحوه ثبت و ارسال معاملات، مشاهده و اصلاح سوابق و مهلت ارسال گزارشها و جرایم تأخیر آشنا میشوید.

سامانه معاملات فصلی ماده ۱۶۹ چیست؟
سامانه معاملات فصلی ماده ۱۶۹ یک درگاه الکترونیکی برای ثبت و ارسال اطلاعات خرید، فروش، قرارداد، اجاره، واردات، صادرات و سایر معاملات اقتصادی است. این سامانه باعث شفافیت مالی، نظم در حسابداری و جلوگیری از فرار مالیاتی میشود.
| توضیحات | ویژگی سامانه |
| tax.gov.ir | آدرس اینترنتی |
| تا ۴۵ روز پس از پایان هر فصل | مهلت ارسال اطلاعات |
| اشخاص حقوقی، گروه اول مشاغل، مشمولان ارزش افزوده | گروههای مشمول |
| شفافسازی فعالیتهای اقتصادی و جلوگیری از فرار مالیاتی | هدف سامانه |
| ثبت سریع، کاهش خطا و حذف مراجعه حضوری | مزیت اصلی |
| نام کاربری، رمز عبور، شماره اقتصادی و فاکتورهای رسمی | مدارک لازم |
مراحل ورود به سامانه ماده ۱۶۹
برای ورود به سامانه معاملات فصلی ماده ۱۶۹، باید اطلاعات کاربری خود را از قبل در سامانه مالیاتی کشور ثبت کرده باشید. پس از ورود، میتوانید به بخشهای مختلف مثل ثبت گزارش خرید، فروش یا اجاره دسترسی پیدا کنید. در ادامه مراحل ورود را بهصورت خلاصه ببینید:
- وارد سایت رسمی سازمان امور مالیاتی به آدرس gov.ir شوید.
- از منوی اصلی، گزینه صورت معاملات فصلی الکترونیک را انتخاب کنید.
- روی گزینه سامانه صورت معاملات کلیک کنید تا به صفحه ورود هدایت شوید.
- نام کاربری، رمز عبور و نقش کاربری خود را وارد کرده و کد امنیتی را تایید کنید.
- پس از ورود، داشبورد اصلی سامانه برای شما نمایش داده میشود.
- از منوها، گزینه موردنظر (خرید، فروش، قرارداد، اجاره و…) را انتخاب و ثبت اطلاعات را آغاز کنید.
ورود به سامانه ماده ۱۶۹ (قدیم )
ورود به سامانه ماده ۱۶۹ ( درگاه جدید )
نحوه ثبت و ارسال معاملات فصلی در سامانه ماده ۱۶۹
بعد از ورود به سامانه معاملات فصلی ماده ۱۶۹، باید اطلاعات خرید و فروش خود را مرحلهبهمرحله وارد کنید تا گزارش فصلی شما تکمیل و ثبت شود. این فرایند کاملاً آنلاین و ساده است.
- از داشبورد اصلی، گزینه گزارش خرید یا گزارش فروش را انتخاب کنید.
- روی ایجاد رکورد جدید کلیک کنید تا فرم ورود اطلاعات باز شود.
- سال و فصل مربوط به معامله را انتخاب نمایید.
- اطلاعات طرف معامله (نام، شناسه ملی یا شماره اقتصادی) را وارد کنید.
- مبلغ معامله، شماره فاکتور، تاریخ و نوع کالا یا خدمت را ثبت کنید.
- پس از بررسی نهایی اطلاعات، گزینه ثبت نهایی را بزنید تا گزارش شما ارسال شود.
- در پایان، سامانه برای هر گزارش یک کد رهگیری صادر میکند که باید آن را نگهدارید.
مشاهده و ویرایش سوابق در سامانه ماده ۱۶۹
بعد از ثبت معاملات در سامانه معاملات فصلی ماده ۱۶۹، کاربران میتوانند سوابق گزارشهای خود را مشاهده یا در صورت نیاز ویرایش کنند. برای این کار کافی است وارد حساب کاربری خود در سایت tax.gov.ir شوید و از منوی اصلی گزینه «مشاهده سوابق» را انتخاب کنید. در این بخش، امکان جستوجو بر اساس سال، فصل، کد رهگیری یا شناسه ملی طرف معامله وجود دارد.
در صورتی که در اطلاعات ثبتشده خطایی وجود داشته باشد، میتوانید آن را اصلاح و نسخه بهروزشده را دوباره ارسال کنید. اصلاح اطلاعات قبل از پایان مهلت قانونی باعث میشود از جرایم احتمالی جلوگیری شود.

مهلت ارسال صورت معاملات فصلی چگونه است؟
مودیان مالیاتی باید گزارش خرید و فروشهای خود را حداکثر تا ۴۵ روز پس از پایان هر فصل از طریق سامانه معاملات فصلی ماده ۱۶۹ ارسال کنند.
بهطور معمول، مهلت ارسال برای هر فصل به شرح زیر است:
- فصل بهار: تا ۱۵ مرداد
- فصل تابستان: تا ۱۵ آبان
- فصل پاییز: تا ۱۵ بهمن
- فصل زمستان: تا ۱۵ اردیبهشت سال بعد
اگر آخرین روز مهلت با تعطیل رسمی یا جمعه مصادف شود، مهلت تا روز کاری بعد تمدید خواهد شد. تأخیر در ارسال گزارش باعث اعمال جریمه مالیاتی میشود، بنابراین بهتر است ثبت معاملات را در روزهای پایانی به تعویق نیندازید.
نقش سامانه ماده ۱۶۹ در شفافیت مالی
سامانه معاملات فصلی ماده ۱۶۹ نقش مهمی در شفافیت اقتصادی کشور دارد. این سامانه با ثبت دقیق معاملات، از فرار مالیاتی جلوگیری کرده و به سازمان امور مالیاتی امکان میدهد فعالیتهای مالی را بهتر پایش کند.
همچنین، باعث ایجاد نظم در حسابداری کسبوکارها و تسهیل فرآیند بررسی و تطبیق اطلاعات مالی میشود. در نتیجه، هم دولت و هم فعالان اقتصادی از یک سیستم شفاف و قابل اعتماد بهرهمند میشوند.
جرایم تأخیر در ارسال معاملات فصلی
تأخیر در ارسال گزارشها در سامانه معاملات فصلی ماده ۱۶۹ میتواند جریمههای سنگینی به دنبال داشته باشد. طبق قانون، عدم ارسال یا تأخیر در ثبت معاملات مشمول جریمهای معادل ۱٪ مبلغ کل معاملات میشود. این تخلف همچنین ممکن است باعث محرومیت از معافیتهای مالیاتی و پیگیری قانونی گردد.
بنابراین اگر هنوز صورت معاملات خود را ارسال نکردهاید، بهتر است همین امروز برای ورود به سامانه ماده ۱۶۹ اقدام و اطلاعاتتان را تکمیل کنید؛ زیرا جریمههای مالیاتی قابل بخشش نیستند و در برخی موارد به بدهی قطعی تبدیل میشوند. بیتوجهی به این موضوع میتواند هزینهبرترین اشتباه مالی برای کسبوکارتان باشد.
نکات مهم هنگام استفاده از سامانه معاملات فصلی ماده ۱۶۹
استفاده از سامانه معاملات فصلی ماده ۱۶۹ نیازمند دقت بالاست، چون کوچکترین خطا میتواند منجر به جریمه یا رد گزارش شود. در ادامه چند نکته کلیدی برای ثبت دقیقتر اطلاعات آورده شده:
- قبل از ورود، از صحت نام کاربری و رمز عبور خود اطمینان پیدا کنید.
- شماره اقتصادی طرف معامله را دقیق و بدون فاصله وارد کنید.
- تاریخ فاکتورها را مطابق با تقویم شمسی و درست ثبت کنید.
- از مرورگر بهروز (مثل Chrome یا Edge) برای ورود استفاده کنید تا خطاهای سیستمی رخ ندهد.
- پیش از نهاییکردن گزارش، تمام ارقام را دوباره بررسی کنید.
- برای جلوگیری از تأخیر، ارسال معاملات را به روزهای پایانی مهلت موکول نکنید.
جمعبندی
سامانه معاملات فصلی ماده ۱۶۹ ابزاری کلیدی برای ثبت و کنترل دقیق فعالیتهای مالی در کشور است. هدف اصلی این سامانه، شفافسازی معاملات و کاهش تخلفات مالیاتی است. تمامی مودیان موظفاند اطلاعات خرید و فروش خود را در زمان مقرر در سامانه وارد کنند تا از جریمهها و مشکلات قانونی جلوگیری شود.
اگر در روند ثبت، ارسال یا اصلاح اطلاعات با مشکلی مواجه شدید، متخصصان تیوان تراز آمادهاند تا با مشاوره دقیق و پشتیبانی مالیاتی، شما را همراهی کنند.
پرسشهای متداول درباره سامانه معاملات فصلی ماده ۱۶۹
- آیا اشخاص حقیقی هم باید اطلاعات خود را در سامانه ماده ۱۶۹ ثبت کنند؟
بله، در صورتی که فرد فعالیت اقتصادی دارد و مشمول مالیات است، موظف به ثبت اطلاعات معاملات خود در سامانه میباشد.
- آیا امکان ثبت چند کاربر برای یک کسبوکار در سامانه وجود دارد؟
بله، مدیر اصلی میتواند برای حسابدار یا مدیر مالی خود دسترسی ایجاد کند تا آنها بتوانند عملیات ثبت و ارسال گزارشها را انجام دهند.
- در صورت فراموشی رمز عبور سامانه ماده ۱۶۹ چه باید کرد؟
در صفحه ورود سامانه گزینه «بازیابی رمز عبور» وجود دارد. با وارد کردن شماره اقتصادی یا شناسه ملی، میتوانید رمز جدید دریافت کنید.
موارد عدم شمول ماده ۱۶۹ و معافیتهای آن